साउथ आफ्रिका-भाग ४

एकूणच इथला भारतीय समाज, हा गतानुगतिकतेत अडकलेला आहे. प्रचंड अंधानुकरण आणि “बाबा वाक्यं प्रमाणम!!: हे इथल्या जीवनाचे प्रमुख सूत्र मांडता येईल. ज्या प्रमाणे मुली नको तितक्या पुढारलेल्या आहेत, त्याच प्रमाणे मुले देखील, अमेरिकन संस्कृतीचे तसेच अनुकरण करीत आहेत,  न्यूयॉर्क मधली fashion हा इथल्या जीवनाचा मूलमंत्र आहे. केसांचे वळण(जीवनाला कसलेच “वळण” नाही!!), कपडे त्याच प्रमाणे घालायचे इत्यादी.  एक गंमत सांगतो, इथे, युरोप प्रमाणे, संध्याकाळी “अंघोळ” करायची पद्धत आहे आणि या पद्धतीतून, कुणीही सुटलेले नाही! सकाळी, फक्त तोंड धुवायचे आणि मेकअप करून, ऑफिसला धावायचे, हा दैनंदिन आचार आहे. युरोपमध्ये ठीक आहे, तिथे वर्षातील आठ महिने, थंडी असते, पण तसा इथे प्रकार नाही पण, तिथे तशी पद्धत आहे ना, मग आपण ती इथे तशीच उचलायची!! यांचे दुपारचे जेवण म्हणजे, बहुतांशी एखादे sandwith इतपतच असते. सगळा जोर, संध्याकाळवर!! त्यामुळे, इथे संध्याकाळी, सातच्या सुमारास जेवण घेण्याची पद्धत आहे, अगदी युरोप, अमेरिकेप्रमाणे!! जेवण झाले की, मग “अंघोळ” करायची!! समजा, शुक्रवार, शनिवार असला तर मग बहुदा बाहेरच जेवण करायचे!! नंतर, मग नाईट क्लब आहेतच!! नाईट क्लब संस्कृतीतून कुठलाही वयोगट सुटलेला नाही. मुलगा/मुलगी वय वर्षे दहा ते अकरा झाले की त्यांना बाहेर उंडारायला परवानगी मिळते. त्यातून,अनोळखी जोडप्यांची  शय्यासोबत, कधीतरी मजा म्हणून, जोडप्यात अदलाबदल!! इथे, सेक्स याला कसलाही प्रतिबंध नाही. वयाची साठी उलटली तरी देखील विवाहबाह्य संबंध उत्साहात चालू असतात. एक, माझ्याच ओळखीचे उदाहरण देतो. मी, महिन्द्रमध्ये असताना, माझ्या घरी एक भारतीय वंशाचा, साठी गाठायला आलेला माझा मित्र राहायला होता. तो, मुळचा डर्बनचा पण, सेन्चुरियन येथे त्याला नोकरी मिळाल्याने आणि मी तिथेच राहत असल्याने, त्याने माझी परवानगी घेऊन, रीतसर मुक्काम, जवळपास सहा महिने तरी होता. पूर्वी, आम्ही, UB group मध्ये एकाच कंपनीत असल्याने, आमची चांगली ओळख होती. मला पण, एक चांगली कंपनी मिळाली होती. त्यामुळे, त्याच्या घरात माझे नाव चांगलेच परिचित होते, अगदी, मुलगा/मुलगी पर्यंत. नंतर, तो परत डर्बनला परतला आणि, काही महिन्यांनी, मला डर्बनला नोकरी मिळाल्याने, मी देखील त्याच शहरात परतलो. एकदा, त्याच्या मुलाचा मला फोन आला की, येत्या रविवारी, आम्ही, आमच्या बाबांचा साठावा वाढदिवस साजरा करणार आहोत. आम्ही एक हॉल बुक केलेला आहे आणि तिथे रीतसर पार्टी आणि समारंभ आहे पण आम्ही बाबांच्या पासून हा समारंभ लपविलेला आहे वगैरे, वगैरे!!” मी, रविवार त्याप्रमाणे, त्या समारंभाला गेलो. सुरवातीला, अनेक लोकांची भाषणे झाली. इथला हा अत्यंत कंटाळवाण प्रकार. कुणाचा वाढदिवस असेल किंवा लग्न असेल किंवा काही पार्टी असली तर, इथे जवळच्या लोकांच्यात व्हाशाने करण्याची जणू चढाओढ लागलेली असते आणि मग, असलेली आणि नसलेली भरमसाट विशेषणे लावून, कौतुक केले जाते. तशी भाषणे झाली, केक कापला, आणि लगेच शाम्पेन वाटली. नंतर मग, भात वस्तू देण्याचा कार्यक्रम सुरु झाला आणि तो आणि त्याची बायको, यांना भेटायला गेलो. मी जसा दोघांना भेटलो, तशी त्याच्या बायकोने, ” माझी जोहानसबर्गची मीटिंग कशी झाली आणि विमान उशिरा आल्याने, कंटाळा तर आला नाही ना?” असे दोन प्रश्न विचारले. वस्तुत: मी डर्बन इथेच होतो पण, या, माझ्या मित्राचे असेच एका सुंदर युवतीशी लैंगिक संबंध होते आणि त्या कामानिमित्त त्याने, माझे नाव पुढे करून, घरातून सुटका करून घेतली आणि मजा करून आला!! इथे, मी अंधारातच!! सुदैवाने, क्षणात, मी स्वत:ला सावरले आणि, गुळमुळीत उत्तर देऊन, सुटका करून घेतली!! नंतर, तो मित्र माझ्या पायाच पडायचा बाकी होता!! पण, हे एक मला माहित असलेले एकमेव उदाहरण नव्हे. मी इथे हे सांगितले कारण यात माझे नाव गुंतले होते इतकेच. जोहानसबर्गसारख्या अति प्रचंड शहरात, रात्री कंपनीचे काम आहे, या सबबीखाली, हॉटेलमध्ये प्रेयसीबरोबर रंगढंग करायची नेहमीच पद्धत आहे!!
अशी अफेयर्स सगळ्या समाजात(भारतीय, गोरा, काळा आणि कलर्ड!!) मुसलमान मुली एरव्ही, पडदानशीन असतात पण, गंमत म्हणजे अशा बाबतीत, त्या फार पुढारलेल्या आहेत!! अगदी, नाईट क्लब पासून ते दुसऱ्याच्या घरात लाज सोडून, बंधने न पाळता, शरीराचे सगळे भोग घेण्यात, फारच पुढे आहेत.
फक्त, सगळा कारभार, छुपेपणाने!! इथे, व्हाईट समाज आणि भारतीय समाज, यात फरक आहे. गोरी मुलगी बिनदिक्कतपणे, शरीर संबंध ठेवते, त्यात तिला काही गैर वाटत नाही. किंबहुना, मी जेव्हा रस्टनबर्ग इथे नोकरी करत होतो, तिथे माझ्याच Department मध्ये दोन व्हाईट मुली काम करीत होत्या, आता त्यांनी देखील नोकरी सोडली. पण, त्यानिमित्ताने, मी व्हाईट लोकांचे समाज जीवन फार जवळून बघितले. व्हाईट मुली, बिनधास्तपणे कबूल करतात, “मी गर्भनिरोधक गोळ्या खाते!!” एव्हढेच कशाला, तिची आई देखील त्याबाबत तिला बिनदिक्कतपणे सल्ला देते. shake hand वगैरे सोपस्कार तर अगदी, common असतात पण, व्हाईट मुली, त्याच्याही पुढली मजल गाठतात, म्हणजे, मिठी मारणे, गालाचे/ओठांचे चुंबन घेणे आणि हे सगळे विधी, कुठेही बिनदिक्कतपणे चालू असतात. ना त्यांना कुणाची भीती ना, त्या मुली कुणाची क्षिती बाळगतात!! लग्नाआधी मुल होणे, हे आता, स्त्री/पुरुष यांच्या खूपच common झाले आहे. विशेषत: काळ्या समाजात तर, अशा गोष्टी सर्रास चालतात. इथे डेटिंग म्हणजे जवळपास शरीर संबंध हेच समीकरण झाले आहे. त्यामुळेच, या देशात, एड्स चे प्रमाण जवळपास चाळीस टक्के इतके आहे!!
पण, भारतीय लोक आणि व्हाईट लोक, यांच्यात एका गोष्टीचा फार महत्वाचा फरक आढळतो. आपले भारतीय लोक, आपल्या भारताची परंपरा, ऑफिसचे काम करताना व्यवस्थित पाळतात तर, गोरे लोक, अजूनतरी, फार सचोटीने आणि मन लावून काम करतात. हा फरक, विशेषत: शुक्रवार संध्याकाळ आणि सोमवार सकाळी ठळकपणे दिसतो. शुक्रवार दुपार झाली की, आपले भारतीय लोक, काम-धाम बंद करून, weekend चे कार्यक्रम ठरविण्यात मश्गुल होतात आणि सोमवारी सकाळी, weekend कसा celebrate केला, याच्या गप्पामारण्यात, वेळ घालवतात. गोरे लोक, मात्र, ऑफिसच्या वेळात, सपाटून काम आणि एकदा का, ऑफिसची वेळ संपली की मात्र, फक्त enjoyment. हा महत्त्वाचा फरक आहे. मी, काही व्हाईट लोकांच्या घरी, खूप वेळा गेलो आहे. अगदी, ख्रिसमस नसून इतर वेळी देखील हे लोक, किती धमालपणे आपले आयुष्य एन्जॉय करतात, हे अनुभवण्यासारखे आहे. शरीर संबंध वगैरे लैंगिक गोष्टी जरा बाजूला ठेवल्या तरी, त्यांची राहण्याची पद्धत, पार्ट्या एन्जॉय करायची पद्धत, स्मार्ट कसे राहावे याचे आपण धडे घेऊ शकतो. मी तर आतापर्यंत खूप व्हाईट लोकांच्या पार्ट्या अटेंड केलेल्या आहेत. साधारणपणे, व्हाईट लोक, बीफ, पोर्क, Ham वगैरे खातात. मी देखील पूर्वी नेहमी हेच खात असे आता मी सोडून दिले आहे. विशेषत:, BRAAI पार्टी तर व्हाईट लोकांचीच बघावी. अर्थात, अवगुणदेखील बऱ्याच प्रमाणात आढळतात. तो भाग, मी पुढील लेखामध्ये लिहीन.